Bí quyết để thành công – Những lời phê bình hay chỉ trích chưa có khi nào là thứ “dễ nuốt”. 3 kỹ xảo không khó khăn dưới đây từ giáo sư tâm lý học Adam Grant đủ sức giúp bạn dễ dàng chấp nhận lời chỉ trích hơn mà không bị xuống trí não.

Bí quyết để thành công: Đối mặt với lời chỉ trích mà không bị xuống tinh thần

Giống như câu “thuốc đắng dã tật, sự thật mất lòng”; những lời chỉ trích cay nghiệt, dù thật khó để chấp nhận, lại góp một phần không nhỏ cho sự thành công của chúng ta. Vả lại, điều cần kíp hơn là chúng ta hoàn toàn đủ sức áp dụng một số bí quyết dễ dàng để việc đối mặt với lời chỉ trích không còn khiến cho chính mình nhụt chí hay xuống tinh thần.

Đó là nhận định của Adam Grant – người vừa mới từng đứng đầu mục lục các giáo sư (GS.) thuộc trường Đại học Wharton, bang Pennsylvania trong suốt 6 năm liền. cùng lúc, ông còn là nhà tâm lý học kiêm tác giả của những đầu sách như Originals, Give and Take, và Option B (đồng tác giả với COO Facebook Sheryl Sandberg).

Khi trả lời phỏng vấn với CNBC, ông vừa mới san sẻ như sau: “Có rất ít người tôi quen thấy thoải mái với việc bị chỉ trích. Trên thực tiễn, việc bị chỉ trích là điều mà hầu như tất cả chúng ta đều cảm thấy rất sợ hoặc chí ít là nó luôn khiến chúng ta giao động thế phải ‘xù lông nhím’ lên để phản kháng. Và, thường thì mọi việc sẽ diễn ra không được hay đẹp cho lắm khi có ai đó đưa phản hồi tiêu cực với chúng ta”.

Tuy nhiên, khi nhìn vào số liệu thực tiễn, thì một trong những yếu tố góp phần tác động thành công mãnh liệt nhất, chính là khả năng tìm kiếm, tiếp nhận và tận dụng những phản hồi tiêu cực. tất nhiên, việc này chỉ hiệu quả với điều kiện là bạn hiểu rõ mục đích của bản thân và biết rõ tài năng của mình là như thế nào.

Lời chỉ trích khó nghe, song lại có ích

GS. Grant đúc kết: “Nếu như bạn không bao giờ bị chỉ trích, bạn sẽ không có đủ thách thức để phát triển”. Thế nên, kỹ xảo tiếp nhận lời chỉ trích một cách thức có kết quả đã trở thành vấn đề chính trong một cuộc trò chuyện giữa ông và Ray Dalio – tỷ phú sáng lập Bridgewater Associates, người được nhìn thấy như một huyền thoại sống của giới đầu tư toàn cầu. Bridgewater Associates vốn rất nổi tiếng với các chính sách minh bạch thông tin và thúc đẩy mọi nhân viên trong công ty nói lên những suy tư của họ.

ĐỪNG BỎ QUA: Cẩm nang cuộc sống: Nếu có 5 điều này, dù bạn cố gắng hết sức cũng mãi không giàu được

giải thích về sự tồn tại của chính sách trên, Ray Dalio đã chia sẻ: “Một trong những tấn bi kịch của nhân loại là việc mọi người cứ ôm khư khư suy tư của mình trong đầu. Nếu mọi người chịu chia sẻ quan điểm của mình thì những cái xấu có thể được khắc phục và những cái tốt có thể hay hơn nữa. Việc ra quyết định cũng nhờ đó mà tốt hơn”.

Bridgewater Associates được Dalio thành lập vào năm 1975 và có khởi đầu rất hứa hẹn. Song, chính sự “thuận buồm xuôi gió” lại khiến cho Dalio đánh mất đi sự khiêm tốn ban đầu và trở nên kiêu ngạo. Việc đóng lỗ tai lại và từ chối bất kỳ lời phản hồi nào vừa mới khiến cho nhà đầu tư khi đó ra nhiều quyết định sai lầm và gây thiệt hại cho công ty. Ông đang gần như đẩy công ty vào bờ vực phá sản. Tuy nhiên, may mắn thay, điều này lại trở thành một bước ngoặt lớn đối với Ray Dalio và cả Bridgewater Associates.Điều thú vị là phương châm hoạt động tại Bridgewater Associates xuất phát từ chính trải nghiệm của Ray Dalio, mà cụ thể là vào lần ông suýt nữa đang rơi xuống hố sâu thất bại.

Dalio chia sẻ: “Nhớ lại, lúc đó tôi túng đến mức phải mượn bố 4.000 USD để trả tiền nhà. Nó là một kỷ niệm đau đớn vô cùng, song hóa ra lại là một trải nghiệm rất tốt. Sự thảm hại của tôi trong khoảng thời gian đó đã giúp tôi lĩnh hội được bài học về sự khiêm nhường cần có. Chính nó là tác nhân khiến tôi chờ đợi tìm ra những người liên tục phản đối lại ý kiến của mình. Để nhờ đó, tôi đủ sức hiểu được góc nhìn của họ so với một sự việc là như thế nào”.

trải nghiệm từ lần thất bại ấy đang không chỉ giúp Dalio học cách tìm kiếm những lời phản hồi cho chính mình mà nó còn ảnh hưởng tới cả hoạt động của Bridgewater Associates sau này. Công ty của Dalio rất đỗi tự hào về việc nó là tổ chức do những người thực sự có tài năng nắm giữ và luôn yêu cầu nhân viên phải trung thực với quan điểm của mình cũng như khuyến khích họ bày tỏ sự phản đối một cách công khai.

Thông qua câu chuyện trên, có thể thấy, mặc dù những lời chỉ trích và góp ý có thể khó “nuốt trôi”, song chúng lại vô cùng hữu dụng nếu bạn biết học phương thức tiếp nhận đúng đắn. GS. Grant nói: “Tôi cho rằng, khi nghe chỉ trích, thì phần lớn chúng ta đều có cảm giác giống như bị ai đó đấm vào bụng vậy, tức là, cảm giác đó khó chịu tới mức khiến cho cơ thể của chúng ta phản ứng lại như khi bị thương vậy”.

Giáo sư tâm lý học Adam Grant. Ảnh: CNBC

Tuy nhiên, thông qua 3 bí quyết dễ dàng dưới đây, bạn hoàn toàn đủ nội lực giảm bớt sự khó chịu và đau đớn khi đối mặt với những lời chỉ trích cũng như biết cách tiếp nhận chúng hiệu quả hơn.

1. Luyện tập việc nghe chỉ trích

Ở Bridgewater Associates là việc mọi người thường xuyên tập luyện việc chỉ trích và tiếp nhận lời chỉ trích. Điều này khá giống với giải pháp điều trị tiếp xúc (exposure therapy), vốn đã được giới tâm lý học áp dụng trong nhiều thập kỷ qua. Chẳng hạn, với một người mắc bệnh sợ một vật gì đó, các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân đó sử dụng quen dần với vật gây ra nỗi sợ hoặc môi trường click phát nỗi sợ mà không gây nguy hiểm cho bệnh nhân.

Tại Bridgewater Associates, giải pháp giống thế này được vận dụng như sau: Nhân viên mới sẽ được quan sát cảnh mọi người bị chỉ trích, trong đó có cả Dalio. Sau đó, họ sẽ được học cách tiếp nhận lời chỉ trích, bắt đầu từ những chuyện nhỏ nhặt nhất. GS. Grant nói: “Quá trình này lặp đi lặp lại mỗi ngày và sau một khoảng thời gian, việc tiếp nhận chỉ trích sẽ trở nên quen thuộc cũng như dễ chịu hơn nhiều”.

2. Tập thói quen mường tượng ra cách thức phản ứng so với lời chỉ trích

Tại công ty của Dalio, một phần trong số các tiêu chí review nhân viên nằm ở việc họ đang phản ứng như thế nào so với lời chỉ trích. GS. Grant nói: “Trong tâm lý học, chúng tôi gọi hành động này giống như việc cho bản thân một điểm số thứ hai. ví dụ, ai đó đủ sức chỉ trích rồi cho bạn điểm D trừ vì một việc nào đó và tất nhiên ấy là điều bạn không thể nào sử dụng chủ được. Song, cái mà bạn đủ sức sử dụng chủ được, chính là cảm xúc khi tiếp nhận số điểm ấy. Hãy tự nhủ với bản thân rằng: Tôi muốn được A cộng cho việc tiếp nhận xuất sắc điểm D trừ này”.

Grant nói: “Điều mà tôi nhận ra khi sử dụng việc đó trước mặt cả lớp là nó buộc tôi phải cởi gầy dựng hơn với những lời chỉ trích, vì chính khi đó, cả trăm con mắt đổ dồn về phía tôi để nhìn thấy tôi có thực sự lắng nghe không. Tôi không khuyên người khác làm giống tôi với tất cả những phản hồi họ nhận được, song tôi nghĩ rằng đằng sau việc tiếp thu và san sẻ lời chỉ trích với một nhóm cũng tồn tại một giá trị nhất định. Bời vì, khi đó, cả nhóm sẽ tin là bạn thực sự nhìn thấy trọng những lời góp ý”.“Và, chính bản thân tôi cũng đã áp dụng bí quyết này mỗi khi lắng nghe phản hồi tiêu cực”. Vị giáo sư cũng nói rằng việc công khai những phản hồi tiêu cực cũng là một phương thức giúp đối mặt tốt hơn với lời chỉ trích. chia sẻ kinh nghiệm của mình, Grant nói vừa mới từng gặp phải kha khá những lời đánh giá “khó mà nuốt trôi” sau tháng tiên phong giảng dạy trên cương vị giáo sư. Ông vừa mới phản ứng lại bằng phương thức gom hết tất cả những lời chỉ trích tiêu cực rồi chia sẻ y nguyên trước cả lớp. Sau đó, cả thầy lẫn trò cùng thảo luận để đưa ra giải pháp.

3. Chủ động tiên đoán bài viết của những lời chỉ trích

Thông thường, khi nghe lời chỉ trích, chúng ta thường rơi vào 2 trạng thái, “chiến đấu lại hoặc bỏ chạy”. Tuy nhiên, đây không phải là phương pháp hữu hiệu nhất để ứng phó với chỉ trích, vị GS. Grant chia sẻ.

“Tôi cho rằng phương thức hay nhất để tránh khỏi việc này là bạn cần có sự chuẩn bị từ trước, bằng phương thức mường tượng ra lời chỉ trích thậm tệ nhất có thể”. Bằng phương thức này, bạn sẽ không bị kinh ngạc bởi những lời chỉ trích tiêu cực có thể xảy đến với mình.

Tổng kết

GS. Grant nói: “Nếu bạn chủ động tưởng tượng ra tình huống xấu nhất, thì nó sẽ giúp bạn chuẩn bị sẵn sàng về mặt tâm thế cũng như giúp bạn không cảm thấy bị sốc khi trực tiếp nghe lời chỉ trích”.